Χειρότερα κι απ’το Μεσαίωνα!

Επί εποχής Τρόικα και προγραμμάτων λιτότητας, λένε πολλοί έχοντας πλέον αγανακτήσει ότι «Επιστρέφουμε στον Μεσαίωνα!».  ΛΑΘΟΣ, καθώς τα όσα συμβαίνουν σε επίπεδο φορολογίας στην Ελλάδα αυτή την περίοδο, είναι έως και κατά πολύ χειρότερα αυτών που συνέβαιναν στις περισσότερες χώρες στην περίοδο του Μεσαίωνα.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Κατά τον Μεσαίωνα, υπήρχαν πολλοί διαφορετικοί φόροι που επιβάλλονταν από διαφορετικές πηγές. Μπορεί να πλήρωνες φόρο στον τοπικό ηγεμόνα ή να πλήρωνες φόρο υποτέλειας ή φόρο στην πόλη σου, στη συντεχνεία σου, ακόμα και στο βασιλιά του κράτους σου αν και οι φόροι προς την κεντρική διοίκηση αποδίδονταν από τους τοπικούς ηγεμόνες.

Οι φόροι πληρώνονταν περισσότερο σε είδος, παρά σε χρήμα, αφού η τότε οικονομία ήταν σε μεγάλο βαθμό εμπράγματη, παρόλο που το χρήμα είχε βέβαια ανακαλυφθεί.

                          (Σεμινάρια Value for Money!)

Οι συντελεστές φορολογίας κατά τον Μεσαίωνα παρουσίαζαν έως και σημαντικές διακυμάνσεις, αναλόγως της χώρας ή της περιόδου ή της συγκυρίας (π.χ. σε μια περίοδο οικονομικής ακμής η φορολογία ήταν χαμηλότερη, ενώ σε εμπόλεμη περίοδο, η φορολογία αυξάνονταν για να υποστηρίξουν τις πολεμικές επιχειρήσεις). Ωστόσο ο κανόνας ήταν ότι η συνολική φορολογική επιβάρυνση δεν ξεπερνούσε το 20%.

ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Στην δική μας ευρύτερη περιοχή, οι Οθωμανοί στην προσπάθεια τους να ελέγξουν και να διοικήσουν αποτελεσματικά τους υπηκόους του κράτους τους, ανέπτυξαν ένα λεπτομερές σύστημα καταγραφής των οικονομικών και δημογραφικών δεδομένων, που συνέλεγαν από κάθε γωνία της αυτοκρατορίας. H καταγραφή των φορολογικών υποχρεώσεων των υπηκόων (tahrir) αποτέλεσε τη βάση αυτής της πολιτικής. 
Στα φορολογικά κατάστιχα - ντεφτέρια (tahrir defteri) δεν καταγράφονται μόνο οι ποσοτικές διαστάσεις των φόρων, αλλά και ο χώρος από τον οποίο προέρχονται τα άτομα και οι ομάδες, από τους οποίους απαιτούνται οι φόροι, οι αυξομειώσεις τους στο πέρασμα του χρόνου ή οι φορείς που εμπλέκονται, και τα προβλήματα που δημιουργούνται κατά την συλλογή τους.

Ο σημαντικότερος φόρος στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ο κεφαλικός, το χαράτσι (harac). Tο ύψος του κεφαλικού φόρου καταλογιζόταν σε κάθε νοικοκυριό και δεν παρουσίαζε μεγάλη διακύμανση. Eπιβαρυνόταν σχεδόν ισόποσα, όλος ο ενήλικος ανδρικός υποτελής πληθυσμός.

Ωστόσο μειωμένο φόρο πλήρωναν ευπαθείς ομάδες όπως χήρες-επικεφαλής οικογενειών και οι, συγκριτικά φτωχότερες οικογένειες. Oι γυναίκες, οι ανήλικοι, οι ανάπηροι, σε κάποιες περιπτώσεις οι ιερείς και οι μοναχοί αλλά πάντα οι άποροι, εξαιρούνταν από το χαράτσι. Δεν πλήρωναν, επίσης, κεφαλικό φόρο εκείνες οι κατηγορίες του χριστιανικού πληθυσμού, οι οποίες παρείχαν ειδικές υπηρεσίες προς την Πύλη, όπως για παράδειγμα οι Bλάχοι, που ήταν επιφορτισμένοι με τη φύλαξη των ορεινών περασμάτων ή οι αρματολοί (που ήταν κάτι σαν έμμισθες ομάδες πολιτοφυλακής στις περιφέρειες της αυτοκρατορίας προκειμένου να μην χρειάζεται να συντηρεί μεγάλο τακτικό στρατό).

Σε κάθε περίπτωση στην εποχή της ακμής του Οθωμανικού κράτους, η συνολική φορολογία δεν ξεπερνούσε το 25%. 

Βέβαια το 1590 το οθωμανικό κράτος χρεοκόπησε. Αυτό οδήγησε σε οικονομική κατάρρευση και συνεπακόλουθα, σε αρκετές εξεγέρσεις σε διάφορα σημεία της αυτοκρατορίας, λόγω των αυξημένων φόρων που επιβλήθηκαν. Κατά την περίοδο της κρίσης και ύφεσης, η φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε αρκετά. Εκείνη την περίοδο, αρκετοί χριστιανοί εξισλαμίστηκαν καθώς ως μουσουλμάνοι είχαν ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση.

Σημειώνουμε ότι υπεύθυνος για την απόδοση των φόρων ήταν ήταν ο τοπικός ηγεμόνας, δηλαδή ο Πασάς, ο οποίος είχε όλη την εξουσία συγκεντρωμένη (εκτελεστική και στρατιωτική) στην περιοχή της ηγεμονίας του. Ο Πασάς είχε το ελεύθερο να καθορίσει και την φορολογία, αρκεί να απέδιδε τα του Σουλτάνου στον Σουλτάνο. Αν όμως το παραέκανε στην φορολογία, ο τοπικός πληθυσμός διαμαρτύρονταν, ενδεχομένως εξεγείρονταν και ο Σουλτάνος (κεντρική διοίκηση) θέλοντας να προασπίσει τα δικά του συμφέροντα, στρέφονταν συχνά πυκνά εναντίον του κακού τοπικού ηγεμόνα (και υπέρ του λαού και των υπηκόων του).

... ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Το πρώτο κούρεμα χρεών (haircut αγγλιστί όπως έχουμε μάθει τώρα τελευταία), έγινε πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια περίπου, από τον Σόλωνα, καθώς εκείνη την εποχή, οι αθηναίοι έχαναν μέχρι και την ελευθερία τους καθώς έβαζαν έως και τον εαυτό τους εξασφάλιση σε πλούσιους που τους παρείχαν δάνεια. Ο Σόλωνας επέβαλε την σεισάχθεια όπου τα χρέη χαρίστηκαν και απαγορεύθηκε να προσφέρεται ως εξασφάλιση ο ίδιος ο οφειλέτης. Έτσι, ο πληθυσμός της πόλης «ανάσανε» οικονομικά - ήταν δε η κίνηση που έθεσε τις βάσεις προκειμένου η Αθήνα να γίνει η υπερδύναμη που έγινε στη συνέχεια, αφού πλέον ο λαός έχοντας διασφαλίσει την ελευθερία του, κατέστη ενεργητικότερος.

Στην αρχαία Αθήνα η άμεση φορολογία θεωρούταν ατιμωτική και τυραννική. Κατά την περίοδο του Χρυσού Αιώνος του Περικλέους, φορολογούνταν μόνο οι πλούσιοι και πλήρωναν εκείνοι το εισιτήριο των πιο φτωχών για θέατρο και διασκεδάσεις. Όσοι καταχρόνταν δημόσιο χρήμα τιμωρούνταν με δήμευση της περιουσίας τους.

... ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

Στην Παλαιά Διαθήκη όσον αφορά την φορολογία, υπάρχει η εξής αναφορά (Γένεσις, Κεφ. 47, στ. 24):

«...23 εἶπε δὲ Ἰωσὴφ πᾶσι τοῖς Αἰγυπτίοις· ἰδοὺ κέκτημαι ὑμᾶς καὶ τὴν γῆν ὑμῶν σήμερον τῷ Φαραώ· λάβετε ἑαυτοῖς σπέρμα καὶ σπείρατε τὴν γῆν, 24 καὶ ἔσται τὰ γεννήματα αὐτῆς καὶ δώσετε τὸ πέμπτον μέρος τῷ Φαραώ, τὰ δὲ τέσσαρα μέρη ἔσται ὑμῖν αὐτοῖς εἰς σπέρμα τῇ γῇ καὶ εἰς βρῶσιν ὑμῖν καὶ πᾶσι τοῖς ἐν τοῖς οἴκοις ὑμῶν».

                  (να ενημερώνεστε τακτικά εδώ)

Δηλαδή είπε ο Ιωσήφ (σε ελεύθερη απόδοση):  λάβετε σπόρους και σπείρατε τη Γη και από τα προϊόντα αυτής που θα λάβετε, δώστε το ένα πέμπτο (ήτοι 20%) στο Φαραώ, κρατήστε τα υπόλοιπα για να περάσετε εσείς και οι οικογένειές σας.

Επομένως η μόνη αναφορά της Παλαιάς Διαθήκης στο θέμα φορολογίας, ορίζει αυτή στο 20%.

... ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Και η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα είναι ότι μια οικογένεια με ένα χαμηλό προς μέσο εισόδημα, φορολογείται άμεσα μέσω της φορολογίας εισοδήματος με ποσοστό περίπου στο 35% του συνολικού της εισοδήματος – ακόμα μεγαλύτερο εάν έχει υψηλότερο εισόδημα (βλ. πίνακα, ο οποίος πλέον έχει παλαιωθεί και τα πράγματα είναι αρκετά χειρότερα).

Το εισόδημά της δε, με τεχνητό τρόπο μεγεθύνεται καθώς ανακάλυψαν τα τεκμήρια που προσαυξάνουν το εισόδημά σας – τα τεκμήρια βέβαια έχουν να κάνουν με τα ακίνητα (δεν παίζει ρόλο αν απλώς μένεις σε σπίτι με ενοίκιο, πάλι σου υπολογίζουν τεκμήριο, ούτε σημαντικό ρόλο παίζει η περιοχή ή η παλαιότητα), τα αυτοκίνητα (δεν παίζει κάποιο ρόλο αν το αυτοκίνητο είναι πολυτελείας, μόνο τα κυβικά) και άλλα φοβερά, που καθιστούν τα φτωχά και μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριά με πλασματικό τρόπο, πλούσια, προκειμένου να τα υπερφορολογήσουν! (παράλληλα, μείωσαν δραστικά και το αφορολόγητο...). 
Είναι πραγματικά εξωφρενικό το να σου υπολογίζουν επιπλέον φόρο επειδή έχεις ένα αυτοκινητάκι ή ένα σπιτάκι και μένεις (ιδιόκτητο ή ενοικιαζόμενο), λες και επειδή έχεις ένα αυτοκίνητο, αυτό σου γεννάει επιπλέον εισόδημα...

Και από εκεί και ύστερα, μετά την φορολογία εισοδήματος, έχουμε:

• Έμμεσους φόρους (τον γνωστό μας ΦΠΑ) στο 23% που «χτυπάει» κυρίως στην βασική κατανάλωση και πλήττει ποιους άλλους από τα φτωχά και μεσαία εισοδήματα;  

• Τέλος Αλληλεγγύης που πλήττει πάλι τα φτωχά και μεσαία εισοδήματα και βέβαια καμία αλληλεγγύη δεν προσφέρει σε κανέναν (στους δανειστές πάνε τα χρήματα).  
• Τέλος επιτηδεύματος, χαρατσάκι που αφορά ελεύθερους επαγγελματίες, επιτηδευματίες και επιχειρήσεις.

• Ενιαίο Τέλος Ακινήτων

• Φόρος Ακίνητης Περιουσίας

• Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (το γνωστό μας Χαράτσι της ΔΕΗ)

• Τέλη Κυκλοφορίας (επειδή έχεις την «πολυτέλεια» να κυκλοφορείς με το αυτοκινητό σου)

...και δεν θυμάμαι τι άλλο!

Τώρα κάντε μόνοι σας τη σύγκριση με τον Μεσαίωνα και πείτε μου αν τον αδικούμε συγκρίνοντάς τον με την σημερινή εποχή των ανάλγητων ηγεμόνων και τυράννων μας...

[edit 4/12/2012] Στα μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκε η πρόθεση της κυβέρνησης να φορολογήσει με άμεση φορολογία κατά 45% τα εισοδήματα άνω των €26.000 μεικτών. Νεότερα δημοσιεύματα, λένε ότι λόγω των αντιδράσεων, η κυβέρνηση θα αποσύρει αυτή τη σκέψη και ότι το οικονομικό επιτελείο επιστρέφει στο προηγούμενο σενάριο που προβλέπει φορολόγηση με συντελεστή 21% για εισοδήματα έως €25.000, με 36% για εισοδήματα έως €48.000 και 45% από κει και πάνω.  Μάλιστα... (και μιλάμε μόνο για τον άμεσο φόρο επί μεικτών, χώρια όλοι οι έμμεσοι και έκτακτοι...)

Παναγιώτης Σοφιανόπουλος

☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼☼ ☼ ☼ ☼ 

Ενδεικτικές Πηγές

http://en.wikipedia.org/wiki/Tax

http://wiki.answers.com/Q/What_were_taxes_like_in_the_middle_ages

http://en.wikipedia.org/wiki/Taxation_in_the_Ottoman_Empirehttp://museduc.gr/docs/Istoria/B/08_KEFALAIO_B.pdf